Vaststellen en zonodig aanpassen van de organisatiestructuur is een vast onderdeel van een RPM-implementatie. Daarin zijn twee hoofdmoten te onderscheiden: het ontwerpen van een teamnetwerk en het (her)ontwerpen van de hiërarchie. Op de vorige pagina het teamnetwerk, op deze de hiërarchie.
Duale organisatiestructuur
De structuur van een organisatie krijgt met RPM twee gezichten: een formele hiërarchie en een even formeel netwerk van teams. Teams zijn daarbij nadrukkelijk verbonden met de hiërarchie en krijgen verantwoordelijkheden en bevoegdheden toebedeeld vanuit de hiërarchie. Aan het gegeven van hiërarchische verdeling van verantwoordelijkheden wordt dus niets veranderd. Toch krijgt de hiërarchie uiteindelijk een andere vorm. Die is:
- eenvoudiger en platter omdat teams onderling meer compatibel worden en dus meer zaken rechtstreeks met elkaar kunnen doen.
- meer functioneel (in de zin van ingedeeld naar functies of disciplines) of locatiegebonden, omdat product- en marktgerichtheid voldoende weerspiegeld wordt in het netwerk van teams.
- stabieler omdat er geen hiërarchische reorganisaties meer nodig zijn om teams uit te breiden, in te krimpen, op te richten of op te heffen.
De lijn wordt dus lean, de gemiddelde span of control kan omhoog, de kosten kunnen omlaag.
De kern van het ontwerpen van een hiërarchie, zoals het maken van keuzes tussen onder- of nevenschikking, het kiezen van span-of-control, het zoeken naar machtbalansen, functiescheiding, etc. is in de praktijk vaak meer puzzelen en touwtrekken op grond van deels subjectieve criteria, dan dat het een lineair ontwerpproces is. Met RPM blijft dat zo, maar het wordt wel gemakkelijker omdat het niet meer nodig is iedere coördinatiedimensie in de hiërarchie zichtbaar te maken. Bijvoorbeeld: is milieuzorg belangrijk? Daar kan ook een team voor ingericht worden.
De boodschap is dus dat ontwerpen van hiërarchie gemakkelijker wordt, omdat het niet meer de enige formele structuur is.
Ontwerpen van een hiërarchie is in de praktijk vaak een iteratief en interactief proces waar de leiding van de organisatie het voortouw heeft en mogelijk een interne of externe begeleider of facilitator inschakelt. De "Checklist hiërarchie-ontwerp" is bedoeld als gereedschap voor degene die de rol van begeleider heeft.
De "Eenvoudige Span of Control Calculator" is een webpagina voor wie wil onderzoeken hoeveel lagen hiërarchie een organisatie nodig heeft.